Кері қайту

Артық салмақ туралы 9 факт

2013 жылдың наурызында Дүниежүзілік Денсаулық сақтау ұйымының баяндамаларының бірінде семіздік эпидемия түріне көшті деп айтылды. Егер бұрын семіздік мәселесі тек табысы жоғары елдерде ғана болған болса, қазір ол өмір сүру деңгейі орташа және төмен елдерге таралды! Осыған байланысты ДДСҰ өкілдері планетаның барлық тұрғындарына: "үкіметтер, халықаралық серіктестер, азаматтық қоғам, үкіметтік емес ұйымдар және жеке сектор — барлығы семіздіктің алдын алуға үлес қосуы керек", - деді.

Сіздің назарыңызға артық салмақ мәселесін мүмкіндігінше айқын көрсетуге бағытталған семіздік туралы ең маңызды фактілер ұсынылады!

1. Артық салмақ пен семіздік "денсаулықтың бұзылуына әкелуі мүмкін патологиялық немесе артық майдың жиналуы" ретінде анықталады. Басқаша айтқанда, семіздік - бұл ауру. Кез-келген ауру емдеуді қажет етеді!

2. 1980 жылдан бастап бүкіл әлемде семіздікке шалдыққандар саны екі еседен астам өсті! 2008 жылы 1,4 миллиардтан астам адамда денесінде артық салмақ болды, ал 500 миллионнан астамы семіздікке ұшырады. Артық салмақ пен семіздік жылына 3 миллионға жуық адамның өлімінің себебі болып табылады.

3. 2008 жылы әлемде бес жасқа дейінгі 4 миллионнан астам бала артық салмақтан зардап шекті. 2010 жылы – ресми мәліметтер бойынша бұл көрсеткіш 10 есеге – 40 миллионға дейін өсті! Бала семіздігі ХХІ ғасырдағы денсаулық сақтаудың ең маңызды мәселелерінің біріне айналуда! Бұл балалар ересек жасқа жеткенде әлеуметтік маңызды аурулардың даму қаупі жоғары болады: қант диабеті және жүрек-қан тамырлары патологиясы.

4. Балалардың таңдауына және олардың тамақтану және физикалық белсенділік әдеттеріне олардың қоршаған ортасы – көбінесе отбасылық дәстүрлер әсер етеді!

5. Семіздікті екі түрге бөлуге болады: гипертрофиялық – май жасушаларының мөлшері ұлғайған кезде және гипертрофиялық – олардың санының өсуіне байланысты. Бірінші жағдайда емдеу әлдеқайда қолайлы – диета, өмір салтын қалыпқа келтіру және дәрі-дәрмек терапиясы арқылы оны басқаруға болады. Екінші жағдайда - емдеу принципі негізінен хирургиялық әдістерге келеді.

6. Семіздікке әкелетін 7 негізгі қауіп факторы анықталды: генетикалық бейімділік, қоршаған орта факторлары, мәдени факторлар, жеке факторлар, физикалық және психикалық аурулар, семіздікті тудыратын дәрілерді қабылдау.

7. Семіздік психиатрия мен онкологияны қоса алғанда, медицинаның 10 саласынан 50 түрлі жалпы ауруларға жанама түрде әкеледі немесе себебіне айналады.

8. Семіздік, әдетте, қабылданған және жұмсалатын калориялар арасындағы дұрыс емес қатынастың нәтижесі болып табылады. Емдеудің негізгі принципі диеталық терапия және жаттығу болып саналады. Алайда, бұл салмақтың тек қысқа уақытқа жоғалуына әкеледі - белгіленген өмір ырғағын әрдайым сақтап отыру қажет. Дәрі-дәрмек терапиясы әсерді нығайтуға көмектеседі, бірақ оны тағайындау үшін нақты клиникалық және зертханалық көрсеткіштер болуы тиіс.

9. "Семіздік" диагнозы дене салмағының индексін (ДСИ) есептегеннен соң анықталады:

ДСИ	Масса мен бойдың сәйкестігі
16 және одан аз	Дене салмағының айқын жетіспеушілігі
16—18,5	Дене салмағының жеткіліксіздігі (тапшылығы)
18,5—25	Қалыпты
25—30	Артық дене салмағы (семіздік)
30—35	I дәрежелі семіздік
35—40	II дәрежелі семіздік
40 және одан көп	III дәрежелі семіздік

Жоғарыда айтылғандай, семіздікті тиімді емдеу үшін оның себебін анықтау керек, оған зертханалық диагностика көмектеседі.

Соматотропты гормон (СТГ, соматотропин, өсу гормоны) – майдың жиналуына жол бермейді. Жас кезінде бұл гормон өте белсенді бөлінеді, бірақ 30 жастан кейін оның концентрациясы төмендей бастайды. Бұл май молекулаларының май тінінде жиналуына әкеледі, осылайша дене салмағын арттырады.

Пролактин - бұл жыныстық гормондардың түзілу деңгейіне әсер ететін гормон, ол өз кезегінде май алмасуын реттейді.

Қалқанша безінің гормондары (T3, T4 жалпы және еркін) - ағзадағы зат алмасуға жауапты гормондар: олардың жетіспеушілігі жаңадан келіп түскен майларды "кетіріп" үлгермеуіне және май тініне жиналуына әкеледі.

Инсулин - ағзадағы май қышқылдарының өндірісін күшейтеді, сонымен қоса, глюкозаның май-триглицеридтерге айналуына септігін тигізеді.

Триглицеридтер - олардың қандағы жоғары деңгейі май алмасудың бұзылғандығының көрсеткіші болып табылады.

Глюкоза - қант диабетінің маркері - семіздікке әкелетін ауру.

Холестерин (Хс) – семіздік кезінде мұқият бақылау қажет негізгі көрсеткіш (ай сайын тексеру ұсынылады). Холестериннің жоғары концентрациясы семіздіктің ең көп таралған асқынуы – атеросклероздың дамуына әкеледі. Холестерин шартты түрде екі фракцияға бөлінеді: "атерогенді" және "антиатерогенді".

Хс – ТТЛП - холестериннің атерогендік фракциясы, атеросклеротикалық аурудың дамуының тікелей факторы.

ХС - ЖТЛП - қан тамырларында атеросклеротикалық түйіншектердің пайда болуының алдын алады.

Аполипротеин В - жасушалардың холестеринді сіңіру үдерісінің негізгі бөлімі болып саналады.

Аполипротеин А1 - холестериннің жасушаларға сіңуіне жол бермейді.

Қорытындылай келе айтатын нәрсе, семіздік біздің денеміздің әрбір мүшесіне теріс әсер ете отырып, адамдардың өмір сүру сапасын айтарлықтай төмендетеді. Бұл ауруды тиімді емдеу үшін, ең алдымен, оның пайда болу себебін анықтап, содан кейін ғана ең оңтайлы емдеу жолын бастау керек!

Назар аударыңыз! Сіз "ОЛИМП" КДЗ желісінің кез-келгенемдеу бөлмесінде қандағы семіздік маркерлерінің бар-жоғын тексере аласыз. "Артық салмақ проблемалары" профилі бойынша арнайы баға қарастырылған!

Материал Дүниежүзілік Денсаулық сақтау ұйымының деректерін пайдалана отырып дайындалды http://www.who.int

Негізгі белгілер (Tag):

семіздік; артық салмақ; семіздік диагнозы