Қандағы холестеринді қалай азайтуға болады?
"Холестерин" сөзі көптеген адамдарды мазасыз қылады: біз холестериннің зиянды екеніне сенімдіміз, болды! Холестерин бәрі ойлағандай зиянды ма? Қандағы холестериннің қандай деңгейі қалыпты болып саналады? Қажеттілік туындаса, қандағы холестеринді қалай азайтуға болады?
Қандағы холестерин деңгейі: жалған сенім мен қате түсініктер
Холестерин - табиғи майлы спирт (липид). Ол тірі ағзалардың басым көпшілігінің жасуша мембраналарында кездеседі. Теледидардағы жарнамалардан кейін холестериннің негізі - тамақ болып көрінуі мүмкін. Шын мәнісінде, холестериннің шамамен 20%-ы ғана біздің ағзамызға тамақ арқылы түседі, қалған холестериннің барлығын ішкі мүшелер бөледі.
Холестерин дененің қалыпты жұмыс істеуі үшін өте маңызды. Ол жасуша мембраналарының тұрақтылығын қамтамасыз етеді, D дәрумені мен әртүрлі гормондардың түзілуіне ықпал етеді, жүйке және иммундық жүйелердің қалыпты жұмыс істеуінде маңызды болып табылады. Холестерин зиянды деген пікір қайдан шықты?
Дене тіндеріне қажетті заттар қанмен бірге келеді. Холестерин суда ерімейді, демек, суға негізделген қан оны тасымалдай алмайды. Холестеринді тасымалдау үшін арнайы тасымалдаушы ақуыздар қызмет етеді. Холестерин олармен күрделі қосылыстар-липопротеидтер түзеді. Олар суда ериді және қанмен тасымалдана алады.
Липопротеидтердің әртүрлі топтары адам ағзасына әртүрлі әсер етеді. Сонымен, төмен тығыздықтағы липопротеидтер (ТТЛП) "жаман" липопротеидтер деп аталады. Олар суда нашар ериді, сондықтан олар холестерин кристалдарын тұнбаға бөле алады. Бұл ТТЛП - атеросклеротикалық түйіншектердің "кінәлілері".
Ал жоғары тығыздықтағы липопротеидтер (ЖТЛП) "жақсы" липопротеидтер деп аталады. Олар жақсы ериді және холестеринді тұнбаға шығармайды. Сау дене үшін қандағы ЖТЛП-нің көп мөлшері қалыпты жағдай, олар ағзаға пайдалы.
Сондықтан барлық холестерин бірдей зиянды емес. Холестериннің зияны шын мәнінде "жаман" липопротеидтердің зиянын білдіреді, ал қандағы холестерин деңгейі туралы айтатын болсақ, біз ТТЛП деңгейін айтамыз.
Қандағы холестеринді қалай азайтуға болады?
Қандағы холестерин деңгейіне ("жаман" холестеринге) бірнеше факторлар әсер етеді. Олардың кейбіреулері әртүрлі аурулар (эндокриндік бұзылулар, бүйрек және бауыр аурулары). Көбіне қандағы холестериннің көп болуы саулауатты өмір салтын ұстанбаудың салдары болып табылады. "Жаман" липопротеидтердің көбеюіне төмендегілер әсер етеді:
-
дұрыс тамақтанбау;
-
артық тамақтану;
-
темекі шегу;
-
ішімдікке салыну;
-
дене белсенділігінің жеткіліксіздігі, гиподинамия;
-
артық салмақ, семіздік.
Қандағы холестеринді қалай азайтуға болады? Егер липидтер алмасуының бұзылуы және ТТЛП деңгейінің жоғарылауына ауру себеп болса, онда аурудың өзін емдеу керек. Бірақ көбінесе холестерин деңгейін қалыпқа келтіретін салауатты өмір салты: тұрақты физикалық белсенділік, жаман әдеттерден бас тарту, салмақ жоғалту.
Сонымен қатар, сіз диетаңызды түзетуіңіз керек. Құрамында холестерині көп, қаныққан малдың майлары және "тез" көмірсулар бар тағамдарды тұтыну қандағы" жаман" холестерин деңгейін көтереді. Мұндай өнімдерге майлы ет және шұжық өнімдері, шошқа майы, тәттілер мен кондитерлік өнімдер, қосалқы өнімдер, малдың майы, ысталған ет, майлы сүт өнімдері және т. б. жатады.
Холестерин деңгейі көтерілсе, оны тамақтану рационынан біраз уақытқа шығарып, орнына келесі тағамдарды таңдау керек:
-
өсімдік майлары;
-
құс еті (үйректен басқа), бұзау, сиыр еті, майсыз шошқа еті;
-
теңіз балығы;
-
бұршақ дақылдары;
-
дәнді дақылдар;
-
жемістер (цитрус дұрыс);
-
көкөністер, көк;
-
кептірілген жемістер;
-
жаңғақтар (кокостан басқа);
-
өсімдік маргарині немесе калориясы аз май;
-
майсыз сүт өнімдері;
-
сусындардан - шай, табиғи шырындар, минералды су.
Тағамдарды майсыз дайындаған, яғни буға пісірген, қақтап, пеште пісіріп, қайнатқан немесе бұқтырған дұрыс. Жұмыртқаны азайтыңыз: аптасына екеу, күніне бір жұмыртқаның сарысы жеткілікті.
"Жаман" холестерин деңгейі қалыптыға түскен кезде, тамақтану рационына бас тартқан тағамдарды біртіндеп енгізуге болады. Бірақ олар рационның негізі емес, тек рационға қосымша болуы керек!
Еске сала кетейік, холестерин мен липопротеиндердің құрамын "ОЛИМП" КДЗ-ның кез-келген емдеу бөлмесінде анықтауға болады.