Липопротеидтер тобы
Липопротеиндер - қан плазмасында холестеринді, триглицеридтерді және фосфолипидтерді тасымалдауды қамтамасыз ететін липидтер мен ақуыздар (аполипопротеидтер) кешендері. Тығыздығы мен құрамына байланысты липопротеидтердің бірнеше негізгі санаты бөліп көрсетіледі, олардың әрқайсысы май алмасуында ерекше рөл атқарады және жүрек-қан тамырлары ауруларының даму қаупімен байланысты болуы мүмкін.
Липопротеидтердің негізгі фракциялары:
Хиломикрондар (Chylomicrons)
- Тағамдық триглицеридтерді ішектен тіндерге тасымалдайды
- Жоғарылауы липолиздің бұзылуы және тұқым қуалайтын гиперлипидемия кезінде кездеседі
Өте төмен тығыздықтағы липопротеидтер (VLDL)
- Бауырдан эндогендік триглицеридтерді тасымалдайды
- Жоғарылауы метаболикалық синдроммен, семіздікпен, 2 типті қант диабетімен байланысты
Аралық тығыздықтағы липопротеидтер (IDL)
- Метаболизмнің аралық өнімі VLDL
- Қалыпты жағдайда ЖТЛП-ға тез өңделеді
Төмен тығыздықтағы липопротеидтер (LDL, «жаман» холестерин)
- Холестеринді тіндерге негізгі тасымалдаушы
- Жоғары деңгейі атеросклерозбен және ЖИА, инфаркт, инсульт қаупімен байланысты
Жоғары тығыздықтағы липопротеидтер (HDL, «жақсы» холестерин)
- Холестеринді тіндерден бауырға кері тасымалдауға қатысады
- Жоғары деңгейі жүрек-қан тамырлары ауруларының қаупін азайтады
Клиникалық маңызы:
- Липопротеидтер мен олардың арақатынасын анықтау келесіге мүмкіндік береді:
- Май алмасудың бұзылуын анықтау (дислипидемия)
- Жүрек-қан тамырлары ауруларының қаупін бағалау
- Липидті төмендететін терапияның тиімділігін бақылау
- Гиперлипидемияның тұқым қуалайтын түрлерінің сараланған диагностикасын жүргізу