Қандағы такролимус (Адваграф, Програф, Протопик, Такропик, Такросел)
Такролимус – иммуносупрессанттар тобынан (цитостатиктер) дәрілік препараттың халықаралық атауы, ол бауыр, бүйрек және жүрек трансплантациясынан бас тарту реакциясының алдын алу және емдеу үшін, сондай-ақ стандартты режимдерге төзімді иммуносупрессивті терапияда қолданылады. Сауда атаулары: адваграф, програф, такросел, протопик, FK506. Препараттың толық сипаттамасын мына жерден алуға болады. Такролимус күшті дәрілік зат болып табылады, сондықтан емделуші денсаулығының жай-күйін бақылауда аса сақтықпен қолданылады. Әр емделушінің жеке биологиялық ерекшеліктерін – бауыр мен бүйректің жай-күйін, эндокриндік жүйесін, дене салмағын, жасын, тамақтану сипатын және т.б. ескере отырып, препараттың мөлшерлеу режимін таңдауға ерекше назар аударылады. Оңтайлы мөлшерді таңдау оң емдік әсерінің қандағы 5-20 нг/мл концентрациясында болатындығымен қиындайды. Яғни, ауқым өте тар. Максималды концентрация кезеңі – қабылдағаннан кейін 1-3 сағат, препараттың теңгерімдік концентрациясы кезеңі, тұрақты қабылдағаннан кейін - 3 күн. Егер такролимустың мөлшері жеткіліксіз болса, онда емдеудің қажетті нәтижесіне қол жеткізілмейді, егер оның қандағы деңгейі емдік нормадан жоғары болса, онда препараттың ауыр жанама әсерлерінің ықтималдығы арта түседі. РФ дәрілік заттардың ресми тізіліміне сәйкес, дәрілік мониторинг үшін Такролимусты ішке қабылдағанда, қан үлгілерін соңғы қабылдағаннан кейін 12 сағаттан соң алу қажет. Ең сәтті емдеу осы кезеңде 20 нг/мл-ден аз концентрацияда байқалады. Алайда, 2 немесе 4 сағаттан кейін Такролимус концентрациясын зерттеуге негізделген басқа бақылау хаттамалары да бар. Такролимустың өзі келесі жанама әсерлерге ие: Өте жиі 1/10 Жиі 1/100 Жиі емес 1/1000 Сирек 1/10000 Жүрек-тамыр жүйесі Қан қысымының жоғарылауы Қан қысымының төмендеуі, тахикардия, ырғақсыздық, өткізгіштіктің бұзылуы, тромбоэмболия, ишемия, жүрек қыспасы, қан тамырлары аурулары ЭКГ-дағы өзгерістер, инфаркт, жүрек жеткіліксіздігі, шок, миокард гипертрофиясы, жүректің тоқтауы Ас қорыту жүйесі Іш өту, жүрек айнуы, құсу Бауыр ферменттерінің белсенділігін арттыру, іштің ауыруы, іш қату, дене салмағының өзгеруі, тәбеттің бұзылуы, асқазан-ішек жолдарының қабынуы, сары ауру, өт жолдары мен өт қабының жұмысының бұзылуы Асцит, ішек өтімсіздігі, гепатоуыттылық, панкреатит Бауыр жеткіліксіздігі Қантүзу жүйесі Анемия, лейкопения, тромбоцитопения, геморрагия, лейкоцитоз, қан ұюының бұзылуы Қантүзу функциясының тежелуі, панцитопения, микроангиопатия Зәр шығару жүйесі Бүйрек функциясының бұзылуы, креатининнің жоғарылауы Бүйрек тінінің зақымдануы, бүйрек жеткіліксіздігі Протеинурия Тірек-қимыл жүйесі Ұстамалар Миастения, артрит Жүйке жүйесі және сезім мүшелері Тремор, бас ауруы, ұйқысыздық Дизестезия, парастезия, көру және есту қабілетінің бұзылуы, сананың шатасуы, депрессия, бас айналу, қозу, нейропатия, атаксия, психоз, галлюцинации, энцефалопатия Бассүйек ішіндегі қысымның жоғарылауы, амнезия, катаракта, сөйлеу қабілетінің бұзылуы, сал ауру, кома, саңыраулық Соқырлық Тыныс алу жүйесі Демікпе, плевра эффузиясы Өкпе ателектазы, бронхоспазм Тері жабыны Қышыма, таз, бөртпе, терлеу, акне Гирсутизм Лайелла синдромы Стивенс-Джонсон синдромы Зат алмасу Гипергликемия, гиперкалиемия Гипомагниемия, гиперлипидемия, гипофосфатемия, гипокалиемия, гиперурекемия, гипокалициемия, гипонатриемия, гиповолимия, ацидоз, дегидратация Гипопротеинурия, гиперфосфатемия, амилазаның жоғарылауы, гипогликемия
Эпштейн-Барр вирусымен, лимфопролиферативті аурулармен және меланомамен байланысты қатерлі және қатерсіз өсінділердің даму қаупі бар. Вирустық, бактериялық, саңырауқұлақ және протозойлық жұқпалы аурулардың ағымы нашарлайды. Такролимусты қабылдаудан болатын жанама әсерлердің пайда болу қаупін болдырмау немесе азайту үшін препараттың дозасын негізді түрде түзету үшін оның қандағы концентрациясын қатаң бақылау қажет. Бұл үшін медициналық тәжірибеде талдау: қандағы такролимус деңгейін дәрілік бақылау қолданылады.