Қандағы Андростендион (хроматография)
Андростендион - адамның гормондық метаболизмі үдерісіндегі тестостерон мен эстронның негізгі алғышарты, ол вирилизациялық жағдайларды: көпжылауықты аналық бездер, жыныс бездері мен бүйрек үсті бездерінің ісіктерін (Кушинг синдромын қоса алғанда), сондай-ақ бүйрек үсті безі қыртысының туа біткен гиперплазиясын диагностикалау үшін айқындалады. Бұл көрсеткіш науқастарда безгек, бет пен денеде шаштың күшейген өсуі (гирсутизм), дауыс тембрінің өзгеруі және клитордың ұлғаюы сияқты артық маскулинизация белгілері болған кезде индикатор болып табылады.
Вирилизацияның негізгі себептері:
- Аналық бездердің андрогендерді артық өндіруі: көпжылауықтыаналық бездер, гипертекоцитоз немесе гормондық белсенділігі бар ісіктер.
- Бүйрек үсті безіндегі андрогендердің жоғары секрециясы: Кушинг синдромдары, аденомалар және бүйрек үсті безіндегі карциномалар.
- Дәрі-дәрмектерді қолдану (даназол, анаболикалық стероидтер).
- Гиперпролактинемия немесе гипотиреоз түріндегі гормондық бұзылулар.
Андростендион жыныс бездерінде де, бүйрек үсті бездерде де синтезделеді, бұл оны артық андрогенді әсер ету көзін дәл оқшаулау үшін пайдалануды қиындатады. Мұндай жағдайларда қосымша зерттеулер (биохимиялық талдаулар, аспаптық диагностика) талап етіледі.
Жаңа туған нәрестелер мен нәрестелердің бүйрек үсті бездерінің туа біткен гиперплазиясына күдіктенген кезде андростендион деңгейін айқындаудың ерекше маңызы бар. Бұл сирек жағдайлар стероидтар синтезі ферменттерін (көбінесе 21-бета-гидроксилаза) кодтайтын гендердегі мутацияларға байланысты, бұл бір мезгілде дегидроэпиандростерон, андростендион және тестостерон концентрациясының ұлғаюымен альдостерон мен кортизолдың жетіспеушілігіне алып келеді. Клиникалық түрде әйел генетикалық жынысты нәрестелерде гиперандрогения - сыртқы жыныс мүшелерінде аралас (ер) сипаттамалардың болуы ретінде көрінеді.
Осылайша, андростендион деңгейін талдау артық маскулинизациямен әртүрлі жағдайларды анықтауда және түсінуде орталық рөл атқарады. Бүйрек үсті бездерінің туа біткен гиперплазиясының маңызды белгілері гиперандрогения белгілері, оның ішінде нәрестеде әйелдің де, еркектің де белгілері бар сыртқы жыныс мүшелерінің болуы болып табылады.
Деңгейдің ұлғаюы келесі жағдайларда болуы мүмкін:
- көпжылауықты аналық бездер синдромы;
- жыныс бездері мен бүйрек үсті бездерінің ісіктері;
- Иценко-Кушинг синдромы;
- бүйрек үсті безі қыртысының туа біткен гиперплазиясы;
- Альцгеймер ауруы;
- жүктіліктің үйреншікті түрде соңына дейін жетпеуі.
Деңгейдің төмендеуі келесі жағдайларда болуы мүмкін:
- жыныстық функцияның жас бойынша төмендеуі;
- орақ жасушалы анемия;
- бүйрек үсті безі қыртысының гипофункциясы;
- остеопороз.