Қайың rBet v 1 PR-10 IgE, t215
Аллергокомпонентті диагностиканың негізі аллергендердің табиғи жоғары тазартылған және рекомбинантты молекулаларын, яғни олардың жеке аллергокомпоненттерін пайдалана отырып, молекулалық деңгейде аллергендерге сезімталдықты анықтау болып табылады.
Бұл зерттеуді жүргізудің 3 негізгі артықшылығы бар:
- Аллергокомпонентті диагностика шынайы сезімталдықты айқас-реактивтілікке байланысты сезімталдықтан ажыратуға мүмкіндік береді. Бұл деректер аллергия көздерін анықтауға көмектеседі: бір, бірнеше жақын немесе әртүрлі.
- Молекулалық аллергодиагностика арандатушылық сынақтардың қажеттілігін жояды және аллергендермен байланысын жоюға қатысты нақты ұсыныстар беруге мүмкіндік береді.
- Молекулалық аллергодиагностика АСИТ-ті таңдауда қажет, поливалентті (көп) сезімталдықпен адамдарда терапия жүргізілетін ең маңызды аллергенді анықтаудың ең дәл әдісі.
Аллергенді заттың құрамына аллергендер ретінде әрекет ете алатын бір емес, бірнеше ақуыз компоненті кіреді:
- Мажорлық аллергокомпоненттер – бұл негізгі аллергенді молекулалар, олардың антиденелері белгілі бір көзге жауап беретін популяциядағы емделушілердің жартысынан көбінде – 50%-ында кездеседі. Олар ыстыққа төзімді және иммуногенді. Көлемі бойынша үлкен және осы аллергенде көп мөлшерде болады.
- Минорлық аллергокомпоненттер - бұл кішігірім, өлшемі бойынша кішірек және аз иммуногенді аллергенді молекулалар, олар аллергеннің құрамында әдетте аз мөлшерде кездеседі, бірақ әртүрлі аллергендерде болады, кейде бір-бірімен тығыз байланысты емес, айқас-аллергияны қамтамасыз етеді. Яғни, таралуы 50%-дан асатын аллергендер мажорлық, ал 10%-дан азы минорлық деп аталады.
Аллергияға кінәлілерге шөптер мен ағаштар жатады. Ағаш өкілдерінің бірі - қайың (лат. атауы Bétula).
Қайыңға аллергия сәуірдің аяғында – мамырдың басында, осы ағаштың гүлдену кезеңінде пайда болады. Көбінесе қайың тозаңына аллергия поллиноз (шөп безгегі) және аллергиялық конъюнктивит ретінде байқалады, оларға тән белгілер:
- мұрынның бітелуі,
- мұрыннан сұйық, мөлдір бөліністер,
- мұрынның қышуы,
- "сериялы" түшкіру,
- көздің ісінуі және қышуы,
- көз жасының ағуы.
Сирек жағдайларда тері реакциялары (аллергиялық есекжем), сондай-ақ ағзаның интоксикациялану белгілері (летаргия, тез шаршау, тітіркену) пайда болуы мүмкін. Бронх демікпесі бар көптеген емделушілерде қайыңның гүлденуі кезінде өршу байқалады.
Күрделі аллерген ретінде қайыңға сезімталдықты анықтау үшін келесі зерттеледі:
- rBet v 1 PR-10 IgE - бұл негізгі «мажорлық» аллерген және rBet v 2 профилин
- rBet v 4 – бұл екінші дәрежелі «минорлық» аллерген.
Қайың тозаңына шынайы аллергия қанда rBet v 1 PR-10 IgE мажорлық аллергенінің болуымен расталады. rBet v 1 PR-10 IgE қайың тозаңына сезімтал емделушілердің көп бөлігінде анықталады. rBet v 1 PR-10 IgE құрылымы Қайың, Шамшат, Жаңғақ және таксономиялық байланысты жемістер (алма, өрік, шабдалы, тәтті шие), көкөністер (сәбіз, балдыркөк) және дәмдеуіштер тұқымдастарындағы басқа ағаштардың тозаң ақуыздарымен гомологты.
Тозаңға респираторлық белгілерден басқа, жемістерді, кейбір көкөністерді, жаңғақтарды жеген кезде, аллергияның жергілікті көріністері - ауыз қуысында қышу, жану, ісіну, қызару түрінде ауыз аллергиялық синдром байқалады.
- rBet v 2 профилин - профилиндер тұқымдасының ақуызы, қайың тозаңының минорлық аллергені. Профилиндер айқас-реактивті аллергендер ретінде әрекет ете алады, өйткені олар әртүрлі ағаштардың, шалғындық және арамшөптердің тозаңында, сондай-ақ өсімдік тектес өнімдерде (көкөністер, жемістер, жаңғақтар, дәмдеуіштер, латекс) анықталады.
- rBet v 4 - кальций байланыстыратын ақуыз полкальцин, қайың тозаңының кіші аллергені, қайың тозаңына сезімтал емделушілердің 10-20%-ында анықталады. Бұл аллерген шалғынды бидайық, шошқа еті, шалқан, рапс, еуропалық зәйтүн, қара балдырдың гомологиялық ақуыздарына 67-90% ұқсас құрылымға ие және өсімдік аллергендеріне поливалентті сезімталдық маркері бола алады.
Қанда қайыңның rBet v 2, rBet v 4 IgE минорлық аллергендерін анықтау басқа өсімдіктердің аллергендерімен айқас реактивтілікті бағалауға және аллерген спецификалық иммунотерапияның тиімділігін болжауға мүмкіндік береді.