ПТР әдісімен қаннан EGFR генінің мутациясын анықтау
EGFR (Epidermal Growth Factor Receptor) - бұл жасушаның өсуін, бөлінуін және өмір сүруін реттеуде маңызды рөл атқаратын эпидермиялық өсу факторының рецепторы. Бұл қатерлі ісіктің кейбір түрлерінде мақсатты терапия үшін маңызды нысана болып табылады. EGFR геніндегі мутациялар сигнал беру жолдарының белсендірілуіне әкелуі мүмкін, бұл ісіктің өсуіне және метастазға ықпал етеді. EGFR мутациясын талдау жеке терапияға және тиімді емдеу әдістерін таңдауға көмектеседі.
EGFR дегеніміз не?
EGFR (Epidermal Growth Factor Receptor) — бұл эпидермаллды өсу факторымен (EGF) байланысқан кезде, белсендірілетін мембраналық рецептор.
EGF-пен байланысқаннан кейін рецептор сигнал беру жолдарын белсендіреді, атап айтқанда, MAPK (Mitogen-Activated Protein Kinase) және PI3K (Phosphoinositide 3-Kinase), бұл жасушалардың көбеюін және өмір сүруін ынталандырады.
Әдетте, бұл процесс қатаң бақыланады, бірақ EGFR геніндегі мутациялар жасушалардың бақылаусыз өсуіне және қатерлі ісіктің дамуына әкелуі мүмкін.
EGFR қатерлі ісік кезіндегі рөлі
EGFR-дегі мутациялар сыртқы сигналдар болмаған кезде де сигнал беру жолдарының белсендірілуіне әкелуі мүмкін, бұл ісіктердің дамуына ықпал етеді. Бұл мутациялар көбінесе өкпе қатерлі ісігі, бас және мойын қатерлі ісігі және сүт безінің кейбір қатерлі ісіктері сияқты ауруларда жиірек кездеседі.
Өкпе қатерлі ісігі
- Өкпенің ұсақ жасушалы емес қатерлі ісігі кезінде және өкпенің ұсақ жасушалы қатерлі ісігі кезінде EGFR мутациялары емделушілердің 10-20%-ында, әсіресе аденокарциномасы бар темекі шекпейтін әйелдерде кездеседі.
- EGFR мутациялары ісікті гефитиниб, эрлотиниб, ацетиниб және т.б. сияқты EGFR ингибиторларына сезімтал етеді.
Бас және мойын қатерлі ісігі
- EGFR мутациялары сондай-ақ рецептор ісік прогрессиясына белсенді қатысатын бас пен мойынның қабыршақты жасушалы карциномасы кезінде де болуы мүмкін.
Сүт безі қатерлі ісігі
- Сүт безі қатерлі ісігінің кейбір жағдайларында EGFR экспрессиясы жоғарылайды, бұл аурудың агрессивті ағымына байланысты болуы мүмкін.
EGFR мутацияларының түрлері
EGFR геніндегі мутациялар әртүрлі болуы мүмкін:
- Белсендіретін мутациялар - 18, 19, 20 және 21 экзондарда анағұрлым жиі кездеседі. Бұл мутациялар рецепторлардың шамадан тыс белсендірілуіне әкеледі, ал бұл жасушалардың көбеюін күшейтеді.
- T790M мутациясы — көбінесе EGFR ингибиторларының терапияға төзімділігімен байланысты.
- EGFR амплификациясы - жасушадағы EGFR санын көбейту, бұл да ісіктің агрессивті өсуімен байланысты.
Болжамдау және емдеу
Өкпе қатерлі ісігі
- EGFR мутациясымен емделушілер әдетте дәстүрлі химиотерапияға қарағанда EGFR ингибиторларына (мысалы, гефитиниб, эрлотиниб, осимертиниб) жақсы жауап береді. Бұл мақсатты терапияны таңдау үшін EGFR мутациясына тестілеуді маңызды етеді.
- T790M мутациясы EGFR ингибиторларын қолданумен бастапқы емдеуге төзімділіктің дамуын көрсетуі мүмкін және мұндай жағдайларда осимертиниб сияқты ингибиторлардың екінші буынын қолдануды қарастыруға болады.
Бас және мойын қатерлі ісігі
- Бас және мойын жалпақ жасушалы ісігінде EGFR деңгейі жоғарылаған жағдайда, емдеу цетуксимабты - EGFR-ге қарсы бағытталған моноклоналды антиденені қамтуы мүмкін.
Сүт безі қатерлі ісігі
- Сүт безі қатерлі ісігіндегі EGFR экспрессиясының жоғарылауы аурудың агрессивті ағымының белгісі болуы мүмкін және EGFR-ге қарсы мақсатты препараттарды қолдануды қажет етуі мүмкін